ÇOCUKLARDA TİK BOZUKLUĞU

TiK BOZUKLUĞU

Tik, tekil ya da çoğul olarak motor ya da vokal biçimde birden ortaya çıkan hızlı, yineleyici, ritmik olmayan basmakalıp motor hareketler ya da ses çıkarmalar olarak tanımlanabilir. Bu tikler 1 yıldan daha uzun süreli bir dönem boyunca aralıklı olarak ya da hemen her gün içinde birçok kez ortaya çıkmaktadır. Süresi genellikle 1 saniyeyi geçmemektedir. Tik davranışının vücutta görülen yeri, sıklığı ve zorlayıcılığı çeşitli zamanlarda değişebildiği gibi, topluluk içinde olma ya da tek başına bulunmaya göre değişebilir. Çocuklukta tiklerin ortaya çıkmasının nedeni tam olarak bilinmemektedir. Tiklerin oluşumunda genetik ve çevresel etkenlerin rol aldığı tahmin edilmektedir. Genel olarak tiklerin ortaya çıkmasında rol oynayan ruhsal etkenlerin başında, erken yaşlarda başlayan ve sürüp giden korku, tedirginlik, kaygı, gerginlik vardır. Çocuklarda görülen diğer davranış bozuklukları gibi tikler de çocuğun duygusal durumu, duyarlılığı, anne, babasıyla ilişkileri ve çevresiyle bağlantılarıyla yakından ilgilidir. Yaşadığı çevrede gergin, tedirgin ve güvensiz olan çocuklarda başka bir deyişle sürekli olarak çevresiyle çatışma içinde bulunan bir çevrede tiklerin ortaya çıkma ihtimali yüksektir. Coşkunluk, yorgunluk, öfke, acı gibi durumlar tik yaratabilir. Tik belirtileri genellikle gerginlik ve kaygı veren bir olay sonrasında artmaktadır. Aile ve çevre tarafından yapılan uyarılar ile cezalandırmalar tiklerde artışa neden olabilmektedir. Tikler, sıklıkla çocuk ve ergen yaş dönemlerinde başlarken en sık başlangıcın görüldüğü dönem 7- 2 yaş grubu olarak bilinmektedir. Tikler tek bir bölgede ya da birden fazla bölgede oluşabilir. Tik davranışı ile geçici bir rahatlama hissedilir. Dört grupta tanımlanırlar:

Basit Motor Tikler(Göz kırpma, yüz buruşturma, boyun çevirme, ağız germe vb.) Basit Vokal Tikler(Boğaz temizleme, burun çekme, hırıltı sesi vb.) Karmaşık vokal tikler(Dokunma, koklama, üzerine çeki düzen verme vb.) Karmaşık vokal tikler(Belirli ifadeleri/kelimeleri sık yineleme, işitilen en son sesleri/ifadeleri tekrarlama vb.)

Öğrencinizde tik benzeri tekrarlayıcı hareketler gördüğünüzde önce bu hareketleri gözleyin. Öncelikle doktora yönlendirerek fiziksel herhangi bir bozukluğunu olup olmadığını anlamaya çalışın. Eğer kişiyi buna iten fiziksel bir rahatsızlık değilse nedeni psikolojiktir. Tiki oluşturan nedenler psikolojik kökenli olduğu takdirde, çocuklara oyun terapisi, piskoterapi yoluyla, ergenlere grup terapisi, piskodrama ya da psikoterapi yoluyla gerekli psikolojik tedavi uygulanmalıdır.

NELER YAPILABĠLĠR?

Öncelikle öğrencinizin bu hareketleri istemli olarak yapmadığını göz önünde bulundurarak, tikleri için onu uyarmayın. Uyarmanızın çocuğun stresini arttıracağından tiklerini de şiddetlendirebileceğini unutmayın. Anne ve baba, çocuğa güven vermeli, tiklerin üzerinde durmamalıdır. Aşağılayıcı ve suçlayıcı tutumlardan kaçınılmalıdır. Çocuk davranışları nedeniyle cezalandırmamalı, eleştirilmemeli ve küçük düşürülmemelidir. Çoğu zaman basit tikler, öğretmenler ve anne-babalar tarafından doğru tutumlar sergilenirse bir süre sonra geçebilmektedir. Ancak bazı tikler dikkat çekmek için de yapılabilir bu istemli olduğu için tik değildir. Eğer öğrenciniz yalnızca dikkat çekmek için bu davranışı yapıyorsa dikkat çekmeye neden olan faktörleri ortadan kaldırmaya çalışmak gerekir. Tekrarlayıcı davranışları dikkat çekmek için yaptığından eminseniz görmezden gelip davranışı söndürebilirsiniz.