ÇOCUĞA MATEMATİK NASIL SEVDİRİLİR?

Bir insanı matematikten soğumak çok kolaydır. Çünkü gerçekten de günlük yaşantımızda matematiği doğrudan doğruya kullanmayız. Örneğin hiçbir şeyi sayılarla düşünmeyiz, sözel olarak düşünmek bize daha kolay gelir. “Dün 7 elma yedim” demek yerine “dün çok fazla elma yedim” deriz. Bu da gayet doğaldır. İnsanlara niceliklerle düşünmeyi öğretmek kolay değildir. İnsanlara “mantıklı” düşünmeyi öğretmek de kolay değildir. Çünkü insanlar günlük hayatlarında pek nadiren mantıklı düşünürler. Çoğu zaman düşünme biçimleri ve davranışları irrasyoneldir.

İnsanlar ne zaman mantıklı düşünmeye başlarlar? Yanıt basittir: Mecbur kaldıkları zaman. Bunun için de içgüdüsel düşünme alışkanlıklarını terk etmeleri, verilen koşullara uygun çıkarımlar yapmayı öğrenmeleri gerekir. Bunu öğrenmek ise uzun ve sancılı bir süreçtir. Birçok yetişkin, bu yetiyi kazanamamış olmasına rağmen yaşamlarını gayet güzel ve başarılı biçimde sürdürürler. Deniz süngerlerinin mantığa ihtiyaçları yoktur. Bir köpek ne zaman acıktığını bilir, yiyeceğini de koku duygusuyla bulur. Tuzak kurarak, plan ve işbirliği yaparak, dili ve haritaları, mantığı kullanarak yiyecek arayan tek canlı ava çıkmış insandır.

Bu nedenle çocuğunuz mantıklı düşünme yetisini birden bire kazanamayacağını, bunun bir süreç olduğunu hiç bir zaman aklınızdan çıkarmamalısınız.

Sevgi konusuna gelince… İnsan elbette sevdiği alanda başarılı olur. Ama acaba öyle midir? Belki de insan başarılı olduğu alanı seviyordur.

Çocukla Ne Tür Oyunlar Oynanabilir?

Matematiksel yeteneklerin geliştirilmesi, teorik bilgilerin arttırılması ile olmaz; yaşayarak ve problem çözerek olur. Çocuğunuzla konuşurken sık sık sayısal, nicel ve mantıksal ifadeler içeren cümleler kurun. Örneğin kahvaltıda 7 zeytin yediğini söyleyin. “Masada üç kişiyiz. 3 tane 7, 21 eder. Demek 21 zeytin yemişiz,”  deyin. Bunu daha da geliştirin. “Her zeytin iki gram olsa, 21 tane 2, 42 gram eder, demek 42 gram zeytin yemişiz,” deyin. Bir başka gün de “eğer 500 gr zeytin yeseydik, yarım kilo zeytin yemiş olurduk,” deyin.

Hacim kavramını oturtmak için çocuğunuzla bir tabaktaki nohut tanelerinin sayısı konusunda iddiaya girin. Bir tabağın içindeki nohutların sayısını kim daha doğru tahmin ederse, onu günün birincisi ilan edin. Bu oyunu küçük tabakla, büyük tabakla, çay bardağıyla, su bardağıyla oynayın. Her seferinde kaba kaç tane nohut sığdığını saydırın.

Orantı kurma problemleri de önemlidir. Çocuğunuzla bir yere giderken (mesela alış veriş merkezine) hedefe kaç dakikada yürüyebileceğiniz konusunda iddiaya girin. Çocuklar iddiaları severler. Ara sıra kazanmasını sağlayın. Küçük adımlar atan kişilerin mi büyük adımlar atan kişilerin mi hedefe daha çabuk varacağını sorun.

Bölme, bölünebilme konusunu kavratmak için çocuğunuzla 21 Kibrit oyunu oynayın. Yere yirmi bir tane kibrit çöpü koyun ve oyunun kuralını söyleyin. “En az bir, en fazla 4 kibrit alabilirsin, şimdi sırayla bir sen, bir de ben kibrit alacağız, sonuncu kibriti alan kaybeder,” deyin ve oyuna başlayın. Oyuna ilk onun başlamasını isteyin. Çocuğunuzun aldığı kibriti 5’e tamamlayın. Mesela o 1 kibrit aldıysa, siz 4 kibrit alın; 2 kibrit aldıysa siz 3 kibrit alın vs. Başlangıçta kaybedecektir, ama oynamaya devam edin. Çocuk oyunun hilesini öğreninceye kadar oynayın, ama hileyi kendi keşfetsin.

Eğer ilk kibriti sizin almanızı isterse, oyunu kendi avantajınıza döndürecek şekilde oynayın. Diyelim siz başladınız ve 3 kibrit aldınız. Çocuk başlangıçta 2 kibrit alması gerektiğini bilemeyecektir. Diyelim 2 yerine 3 kibrit aldı. O zaman yerden 6 kibrit eksilmiş olur. Bu da 5+1’dir. O halde 4 kibrit almanız, avantajın size geçmesini sağlar. Bu şekilde oyunun sırrı çözülene kadar devam edin.

Alan kavramını yerleştirmek için kağıda bir şekil çizin ve bu şeklin içine kaç nokta sığabileceğini sorun. Eğer 100 noktadan fazla sığdırırsa günün süper tahmincisi seçileceğini söyleyin. Ama kural olarak, noktaların ayrı ayrı görünmesi ve sayılabilmesi gerektiğini de belirtin. Bu oyunu çocuk hangi büyüklükte alana kaç nokta sığabileceğini tahmin edebilecek duruma gelinceye kadar oynayın.

Çocuğunuza farklı büyüklükteki alanların içini boyatın ve kaç dakikada bitirebildiğini kronometreyle ölçün. Böylece büyüklük ve alan kavramını zihninde oturtacaktır. Ayrıca nicelikleri ölçmenin önemini de yaşayarak öğrenmiş olacaktır.

Noktalarla yapılan çalışmalar da çok faydalıdır. Bir kağıda 40 tane nokta çizin ve içine on tane nokta sığacak şekilde kaç daire çizebileceğini sorun. “Peki, ya beş nokta deseydim, kaç daire olurdu?” diye sorun. Bu oyunu farklı sayılarla tekrar edin. Çocuğa çetele tutmayı da öğretin.

Çocuğa ödül olarak asla para, sinema, dondurma vaat etmeyin. Ödülünüz her zaman sevgi ve saygı olsun. Mesela onu günün kralı, bilgesi, çalışkanı ilan etmek gibi…

Ona hiç bir zaman “sen çok zekisin” demeyin. Bunun yerine, “Sen çok çalışkansın, çok dikkatlisin, çok sabırlısın, çok kararlısın,”  deyin.